مدیریت سایت

تخته های چند لایه

تخته لایه از چندلایه چوبی به تعداد فرد تشکیل شده که پس از آغشتگی با چسب ، بطور متقاطع (الیاف هرلایه با دیگری زاویه ۹۰ درجه را تشکیل می‌دهد) بر روی همدیگر تحت فشار زیاد و حرارت چسبیده‌اند . معمولاً تخته لایه‌ها دارای ضخامت بین ۳ تا ۱۸ میلیمتر بوده و تعداد لایه ها ممکن است ۳ ، ۵ ، ۷ ، ۹ ، ۱۱ ، ….. باشد .

عموماً جهت اتصال لایه‌ها از چسب اوره فرمالدئید با غلظت ۶۲% (مواد جامد) استفاده می‌شود . در صورتیکه تولید تخته لایه ضدآب مورد نظر باشد در آن صورت از چسب فنل فرمالدئید نیز استفاده می‌شود . مقدار چسب مصرفی در مقایسه با چوب مورد مصرف کم بوده و بین ۷۰ تا ۲۰۰ گرم در هر مترمربع سطح تخته تولیدی در تغییر است.
گرده بینه (Log)مورد نیاز جهت تولید تخته لایه نباید دارای وزن مخصوص زیاد باشد ، حداکثر مقدار قابل قبول kg/m3600 می باشد . علاوه بر این چوب مصرفی باید راست تار استوانه‌ای شکل ، بدون گره و شکاف بوده و دارای قطر بیش از ۴۰سانتیمتر باشد که البته هرچه بیشتر باشد بهتر است .
طول گرده بینه باید حداقل ۲ متر باشد که بهترین طول ۶/۲ متر است . مهمترین چوبهائی که در کشور جهت تولید تخته لایه مورد استفاده قرار می‌گیرد چوب صنوبر ، راش و ملچ می‌باشد .
چوب درختان پس از قطع و حمل به کارخانه معمولاً باید مدتی در یارد کارخانه نگهداری شود .

بمنظور جلوگیری از تخریب بیولوژیک و فعالیت قارچ ها ، بهتر است که آنها را یا در استخر آب غوطه‌ور ساخت و یا در صورتیکه اینکار میسر نباشد بوسیله فواره‌های گردان بر روی گرده بینه‌ها مرتباً آب پاشی کرد ، در این صورت رطوبت گرده بینه‌ها همواره بیشتر از نقطه اشباع الیاف خواهد شد و از معایب مختلف مصون خواهند ماند . لازم بذکر است که عموماً در کارخانجات کشور این اصول رعایت نمی‌گردد و بعضاً از فواره گردان جهت حفاظت چوب در یارد استفاده می‌شود .

حوضچه پخت بمنظور نرم‌کردن چوب لازم است که مدتی گرده بینه‌ها در حوضچه پخت قرار گیرند . حوضچه پخت محفظه‌ای است که عموماً در داخل زمین قرار گرفته و دارای سرپوش فلزی است . در کف حوضچه‌ها لوله‌هائی بصورت رادیاتور قرار گرفته که روی آن تا ارتفاع حدود cm50 از آب پوشیده است . این لوله‌ها وظیفه تأمین حرارت حوضچه را بعهده دارند . در این حالت چوبها بر روی شبکه‌ای قرار می‌گیرند که در کف حوضچه‌ و بالای آب گرم قرار دارد پس از تکمیل‌نمودن حوضچه‌ از گرده بینه‌ها درب آن بسته می‌شود و این حوضچه تقریباً شبیه دیگ زودپز عمل می‌کند
بدین ترتیب تنه‌های درختان در مجاورت بخار آب قرار می‌گیرند .

درجه حرارت و مدت زمان قرارگرفتن گرده بینه در حوضچه پخت به درجه سختی و وزن مخصوص چوب مورد مصرف بستگی دارد ولی بطور متوسط درجه حرارت در حوضچه‌های پخت کارخانجات کشور بینoc120-80 است . مدت پخت برای چوب راش ۴۸ ساعت ، چوب گردو ۷۴ ساعت ، ملچ ۲۴ ساعت می‌باشد .
برای چوب صنوبر نیاز به قرارگرفتن در حوضچه پخت نمی‌باشد و در صورتیکه اشباع از آب باشد بدون بخاردادن قابل تبدیل است .
اندازه بری و پوست کنی(Trimming & Debarking)

قبل از قراردادن گرده بینه‌های پخته شده بر روی دستگاه لوله بری (Peeler) باید آنها را به طول مناسب که حداکثر از طول تیغه نمی‌تواند زیادتر باشد ، برید و سپس آنها را پوست کنی کرد .
عمل پوست کنی بوسیله تیغه‌ای بصورت دستی صورت می‌گیرد .

لوله بری (Peeling)
گرده بینه پس از مرکزیابی و تثبیت بر روی دستگاه لوله بری حول محورش که جهت کاملاً افقی و موازی با تیغه‌های دستگاه دارد شروع به گردش می‌کند . در این عمل تیغه دستگاه در تماس با پیرامون گرده بینه می‌باشد و به همان ضخامت که از گرده بینه بر می‌دارد به طرف آن نزدیک می‌شود ، در نتیجه همواره لایه‌ای با ضخامت یکسان از گرده بینه جدا می‌گردد .
دستگاههای لوله بر قادرند لایه‌هائی با ضخامت بین یک تا ۵ میلیمتر را تهیه نمایند . عمل تثبیت گرده بینه توسط چنگک هائی که مرغک نامیده می‌شود صورت می‌گیرد . بنابراین بخشی از گرده بینه که در تماس با مرغک می‌باشد قابل لوله‌بری نبوده و بعنوان مغزی (core) باقی می‌ماند .

در دستگاههای لوله‌بری موجود در کشور قطر مغزی باقیمانده حدود ۲۰-۱۵ سانتیمتر می‌باشد .
در تکنولوژیهای روز دنیا ، نگهداری گرده بینه توسط غلطک هائی صورت می‌گیرد ، بدین ترتیب قطر مغزی باقیمانده حدود ۵-۴ سانتیمتر می‌باشد . بدین ترتیب میزان راندمان افزایش می‌یابد . لازم بذکر است راندمان تولید تخته لایه در ایران حداکثر ۵۰% گزارش شده است .

قیچی کردن (Clipping)

لایه چوبی که بصورت پیوسته از دستگاه لوله‌بری خارج می‌گردد لازم است به ابعاد مورد نظر بریده شوند اینکار توسط: قیچی یا گیوتین صورت می‌گیرد . در این مرحله در صورتیکه معایبی از قبیل پوسیدگی ، گسیختگی و…. در لایه‌ها وجود داشته باشد با عمل قیچی کردن جدا می‌گردد .

خشک کردن لایه‌ها (drying)
خشک کردن لایه‌ها یکی از مراحل مهم تهیه تخته چندلا است که باید در تنظیم عوامل مؤثر در آن یعنی درجه حرارت ، رطوبت و زمان آن دقت کافی به عمل آید. خشک‌کن‌هائی که برای خشک کردن لایه‌های تخته چندلا بکار می‌رود و معمولاً از نوع غلطکی است .

به این صورت که لایه‌های چوب در حین عبور از تونل‌ هوای گرم خشک کن از بین غلطک هائی که در فواصله نزدیک هم قرار گرفته‌اند عبور می‌کند .
درجه حرارت خشک کن حدود oc 160-150 بوده و رطوبت لایه‌ها پس از خارج شدن از خشک کن دارای رطوبت حدود ۸-۶ درصد می باشند .

صاف بری(Dry Clipping)
قبل از اینکه لایه‌های چوب به دستگاه چسب زنی فرستاده شوند لازم است که قطعات باریک در کنار هم قرار داده شده و به یکدیگر متصل شوند .

در  صاف بری چندین لایه چوب بر روی هم قرار گرفته بطوریکه ضخامت آنها از ۱۰ تا ۱۵ میلیمتر تجاوز نکند ، سپس بوسیله قیچی‌های گیوتین‌ کناره‌های لایه‌ها صاف می‌گردد تا بتوان آنها را کنار هم قرارداده و بهم متصل نمود . جفت کردن و اتصال لایه‌ها عمل جفت کردن و اتصال لایه‌ها پس از صاف بری صورت می‌گیرد . در این حالت لایه‌های چوب بوسیله نوارهای کاغذی آغشته به چسب متصل می‌شوند تا به اندازه‌های مورد نظر تبدیل گردند . در مواردی از دستگاههائی شبیه چرخ خیاطی جهت اتصال لایه‌ها به یکدیگر استفاده می‌گردد .

چسب زنی (Gluing)
بیش از ۷۵% چسب مورد مصرف در صنایع تخته لایه دنیا از نوع چسب اوره فرمالدئید می‌باشد که بصورت آماده و محلول با درصد مواد جامد حدود ۶۲% خریداری می‌گردد و در کارخانه پس از اضافه‌نمودن ۱ تا ۳ درصد کلرور آمونیوم بعنوان هاردنر و حدود ۲۰ تا ۲۵ درصد آرد گندم بعنوان پرکننده و مخلوط نمودن آن در همزن با اضافه‌نمودن مقداری آب مورد استفاده قــــــرار می‌گیرد . چسب‌زنی در کارخانجات تخته لایه کشور توسط دستگاه چسب زن غلطک دار صورت می‌گیرد . در این چسب‌زنها لایه چوبی از بین دو غلطک که عکس جهت هم می‌گردند و در تماس با مخزن چسب هستند عبور می‌کند و به چسب آغشته می‌شود . برای تولید تخته‌های سه لا فقط لایه وسط چسب زنی می‌شود و در تخته‌های پنج لا ، لایه‌های ۲ و ۴ چسب زنی می‌شود بدین ترتیب در تخته‌های ضخیم‌تر و با تعداد لایه‌های بالاتر ، لایه‌ها یک در میان چسب زنی می‌شوند .

جورکردن و توأم کردن لایه‌ها قبل از پرس پس از چسب زدن ، لایه‌ها باید برای پرس شدن و تشکیل تخته لایه ، توأم گردند . همانگونه که گفته شد تعداد لایه‌های هر تخته فرد می‌باشد و ضخامت نهائی هر تخته و تعداد لایه‌ها ، ضخامت لایه‌های رو و زیر و مغزی متفاوت است .

مثلاً برای تولید تخته سه لائی با ضخامت حدود ۸/۳ میلیمتر از یک لایه مغزی با ضخامت ۲/۲ میلیمتر از چوب صنوبر که ارزان قیمت است استفاده می‌گردد و برای لایه‌های رو و زیر مثلاً‌ از چوب راش که چوبی با نقوش زیبا و گرانقیمت تر می‌باشد با ضخامت ۸/۰ میلیمتر استفاده می‌گردد . پرس کردن
نظر به اینکه چسب مصرفی جهت اتصال لایه‌های تخته لایه از گروه چسب های ترموست می‌باشد ، لذا از پرس گرم برای پلیمریزاسیون چسب استفاده می‌شود . این پرس ها چند طبقه (معمولاً ۱۰ تا ۱۲ طبقه) می‌باشند و  تغذیه و تخلیه آن بصورت دستی صورت می‌گیرد و در هنگام بازشدن دهانه پرس ، لایه‌های جور شده در مرحله قبل ، وارد پرس می‌گردند .

درجه حرارت این پرس‌ها حدود oc120-100 و فشار آن تقریباً kg/cm2 10-6 برای تولید تخته‌های سه لا می باشد زمان پرس به تعداد لایه‌ها و ضخامت تخته لایه بستگی دارد .
لازم بذکر است که سطح هر طبقه پرس از آلیاژ فولادی ساخته شده است که ضریب هدایت حرارتی آن زیاد می‌باشد ، داخل صفحات مجوف است که معمولاً بخار آب جهت گرم شدن پرس در داخل آن گردش می‌کند .

در برخی از کارخانجات عمل پرس در دو مرحله صورت می‌گیرد :
ابتدا پرس سرد و سپس گرم در شرکت چوکا که عملکرد پرس به روش فوق می‌باشد ، ابتدا تخته‌های آماده در پرس سرد تحت فشار kg/cm2 15 به مدت ۶۰ دقیقه قرار گرفته و پس از آن در پرس گرم که دارای بیست طبقه است تحت فشار حدود Psi 3000 و درجه حرارت حدود oc 100-90قرار می‌گیرد.

کناره بری
به دلیل این که لایه‌های چوب در هنگام جورکردن لایه‌ها قبل از پرس کاملاً برهم منطبق نبوده ،لذا کناره‌های آن تا صاف می‌باشد و می‌بایست توسط دستگاههائی که دارای دو اره گرد بوده که بصورت موازی یکدیگر قرار گرفته‌اند کناره بری شود و هر چهار طرف برش داده میشود.

سنباده زنی
تخته چند لایه‌های تولید شده پس از اینکه کاملاً سرد شدند توسط دستگاه ، سنباده زنی می‌شوند . در مواردی ، بنابه درخواست خریداران تخته چند لایه‌ها بدون عمل سنباده زنی به بازار عرضه می‌گردد.

درجه بندی
در آخرین مرحله و قبل از اینکه تخته لایه‌ها بر روی پالت شمارش و بسته‌بندی شوند سطح رویی آن توسط ناظر مشاهده و کنترل می‌شود و براساس معایبی که در سطح تخته‌ها وجود دارد آنها را درجه‌بندی می‌کنند .